Umowa o usługi doradcze, inaczej umowa o świadczenie usług doradczych, nie została wymieniona w Kodeksie cywilnym wśród umów nazwanych. W praktyce, z uwagi na przepis art. 750 KC, do umowy o świadczenie usług stosujemy przepisy dotyczące umowy zlecenia. Art. 750 KC stanowi bowiem, że do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu. Umowa o usługi doradcze jest więc w rzeczywistości rodzajem umowy zlecenia uregulowaną w art. 734 KC. Czym charakteryzuje się umowa o usługi doradcze? W jaki sposób określić przedmiot takiej umowy i czy zawsze należy precyzyjnie opisać usługi?
Umowa o usługi doradcze – cechy charakterystyczne
Sama umowa zlecenia należy do grupy umów, w których świadczenie jednej ze stron polega na usługach, czyli spełnianiu czynności dla innej osoby. Przepisy o zleceniu (art. 734–749 KC) mają rozszerzony zakres zastosowania, należy je bowiem stosować nie tylko do umowy zlecenia, ale także, odpowiednio, do nieuregulowanych umów o świadczenie. Zlecenie jest umową konsensualną, dwustronnie zobowiązującą, odpłatną lub nieodpłatną. Umowa zlecenia nie wymaga zachowania formy szczególnej, niezależnie od tego, co jest jej przedmiotem. Umowa może być więc zawarta w dowolny sposób, także przez dorozumiane oświadczenia woli i milczenie.
Jeśli chodzi o podmioty, które mogą zawrzeć umowę zlecenia, ustawa nie stawia ograniczeń podmiotowych – zarówno po stronie dającego, jak i przyjmującego zlecenie mogą wystąpić wszelkie kategorie podmiotów prawa cywilnego, w tym zarówno przedsiębiorcy, jak i inne podmioty. Ponadto, jeżeli dla skutecznego dokonywania zleconych czynności prawo wymaga kwalifikacji szczególnych (np. wpisu na listę adwokatów czy radców prawnych), ich brak po stronie przyjmującego zlecenie nie powoduje nieważności umowy, ale – w razie jej niewykonania z tej przyczyny – może uzasadniać odpowiedzialność odszkodowawczą. Wymóg określonych kwalifikacji podmiotowych, w szczególności przyjmującego zlecenie, może jednak wynikać z charakteru zlecenia. Dotyczy to np. zlecenia na dokonywanie czynności prawnych zastrzeżonych dla adwokatów lub radców prawnych (np. art. 871 KPC).
Strony umowy zlecenia (w tym umowy o świadczenie usług doradczych) możemy nazwać zleceniodawcą (zlecający wykonanie określonych czynności) i zleceniobiorcą (wykonującym zlecenie).
Umowa o usługi doradcze – przedmiot umowy
Przedmiotem umowy o świadczenie usług doradczych, o której mówi art. 750 KC, może być zobowiązanie do dokonania jednej lub wielu czynności faktycznych, w tym także do dokonywania ich w sposób stały (trwały) lub periodyczny. Świadczenie usługodawcy może mieć zatem charakter jednorazowy, ciągły lub okresowy. Kwalifikacji z art. 750 KC podlegają zarówno umowy o stałe lub cykliczne (periodyczne) świadczenie usług, jak i takie, które mają charakter incydentalny. Rozmiar świadczenia może być przez strony z góry oznaczony albo nieoznaczony – wówczas zależy od czasu trwania zobowiązania.
Podobnie jak umowa zlecenia, umowa o świadczenie usług może mieć charakter odpłaty bądź nieodpłatny. Przy czym, zgodnie z utrwaloną doktryną, umów o świadczenie usług nie stosuje się do dokonywania czynności prawnych, gdyż podlegają one przepisom o umowach wyspecjalizowanych w tym kierunku takich jak np. umowa komisu czy agencji. W ramach umów o świadczenie usług można natomiast dokonywać kompleksu czynności prawnych i faktycznych np. świadczenie usług prawnych, czy usług związanych z zarządzaniem przedsiębiorstwem. Ponadto, art. 750 KC dotyczy tylko takich umów o świadczenie usług, które nie są już uregulowane w KC jako odrębny typ umowy, np. umowy rachunku bankowego, przechowania, czy umowy składu.
Umowa o usługi doradcze – przedmiot umowy
Sam przedmiot umowy powinien być określony w sposób precyzyjny, po to by w przypadku ewentualnego sporu nie było wątpliwości, że zawarta umowa jest umową o świadczenie usług doradczych, a nie na przykład umową o dzieło. Przykładem przedmiotu umowy o świadczenie usług doradczych w branży GameDev może być następujący zapis:
„Zakres wykonywania Usług obejmuje wszelkie doradztwo Zleceniobiorcy na rzecz Spółki w zakresie działalności polegającej na produkcji oraz wydawaniu gier komputerowych dotyczących m.in. tworzenia gier, programowania, przygotowania dokumentacji technicznej, grafiki i oprawy dźwiękowej, zarządzania urządzeniami informatycznymi.”
Przykładem świadczenia usług doradczych w branży informatycznej może być następujący zapis:
„Przedmiotem niniejszej Umowy jest określenie warunków współpracy pomiędzy Zleceniodawcą i Zleceniobiorcą w zakresie świadczenia przez Zleceniobiorcę usług doradztwa informatycznego. W ramach współpracy Zleceniobiorca zobowiązuje się do świadczenia usług doradztwa informatycznego, w tym do sporządzania opinii, ekspertyz oraz konsultacji (zwanymi dalej Usługami).”
Przykładem świadczenia usług doradztwa biznesowego może być następujący zapis:
„Zamawiający zleca, a Wykonawca zobowiązuje się świadczyć na rzecz Zamawiającego usługi doradztwa biznesowego, polegające na: analizie sytuacji biznesowej Zamawiającego i przygotowanie propozycji naprawczej, przygotowaniu i przedstawieniu (ustne) zestawu ćwiczeń praktycznych mających na celu poprawę efektywności i organizacji pracy, przedstawieniu opinii (ustnej ) dotyczących budowania zespołu, przedstawieniu opinii (ustnej ) na temat doboru strategii marketingowej.”
Umowa o usługi doradcze – pozostałe postanowienia umowy
W praktyce umowa o świadczenie usług zawierana jest pomiędzy dwoma niezależnymi i równorzędnymi podmiotami gospodarczymi. Warto też wspomnieć, że umowa o świadczenie usług nie powinna zawierać cech kierownictwa, co oznacza że Zleceniodawca nie powinien narzucać ani czasu ani miejsca świadczenia usług przez Zleceniobiorcę. Poniżej przykłady postanowień regulujących czas i miejsce świadczenia usług:
„Szczegółowy zakres usług, miejsce ich świadczenia oraz termin wykonania będą każdorazowo ustalane pomiędzy Stronami w drodze roboczych ustaleń.” lub „Zleceniobiorca będzie świadczył Usługi każdorazowo w czasie i miejscu ustalonym ze Spółką.”
W treści umowy warto też umieścić zapis, że Zleceniobiorca zobowiązany jest do świadczenia usług z zachowaniem należytej staranności. Strony potwierdzają tym samym, że Umowa ma charakter umowy starannego działania, a nie rezultatu.
Ważnym elementem umowy o świadczenie usług doradczych jest także oświadczenie Zleceniobiorcy, że posiada odpowiednią wiedzę i kwalifikacje do realizacji przedmiotu umowy. Poniżej przykład zapisu:
„Zleceniobiorca oświadcza, że:
- objęte niniejszą Umową Usługi wchodzą w zakres prowadzonej przez niego działalności gospodarczej;
- posiada profesjonalną wiedzę i umiejętności związane ze świadczeniem Usług, oraz nie istnieją żadne przeszkody zarówno o charakterze prawnym, jak i faktycznym uniemożliwiające bądź utrudniające realizację jego obowiązków wynikających z przepisów obowiązującego prawa oraz postanowień niniejszej Umowy.”
Umowa o usługi doradcze – podsumowanie
Reasumując, do umowy o świadczenie usług doradczych stosuje się przepisy umowy zlecenia, która jest umową starannego działania, a nie rezultatu. Przedmiot umowy powinien być określony w sposób jak najbardziej precyzyjny, aby w przypadku sporu, treść umowy nie budziła wątpliwości co do zakwalifikowania jej do umowy o świadczenie usług, a nie np. umowy o dzieło. W związku z tym, oprócz określenia charakteru świadczonych usług (usługi doradztwa biznesowego, informatycznego, prawnego) warto wypunktować szczegółowe obowiązki Zleceniobiorcy.
