W spółce akcyjnej członek zarządu może pobierać wynagrodzenie z tytułu pełnienia funkcji w zarządzie. W praktyce wyróżniamy kilka różnych sposobów przyznania takiego wynagrodzenia: na podstawie uchwały, na podstawie kontraktu menadżerskiego, czy na podstawie umowy o pracę. Ponadto, sam kodeks spółek handlowych reguluje prawo członka zarządu do określonego udziału w zysku rocznym spółki, który jest przeznaczony do podziału pomiędzy akcjonariuszami. W dzisiejszym artykule zostanie omówiona kwestia zagospodarowanie zysku spółki akcyjnej na wynagrodzenie dla członków zarządu.
Premia dla zarządu z zysku spółki – podstawa prawna
Zgodnie z brzmieniem art. 378 § 1 KSH, Rada nadzorcza ustala wynagrodzenie członków zarządu zatrudnionych na podstawie umowy o pracę lub innej umowy, chyba że statut stanowi inaczej. Stosunek obligacyjny członka zarządu może mieć różną podstawę. Może opierać się na umowie o pracę lub innej umowie. W sytuacji gdy podstawą jego jest umowa o pracę, musi on być nawiązany za wynagrodzeniem, które zgodnie z art. 22 § 1 KP należy do elementów istotnych przedmiotowo stosunku pracy. Jeżeli natomiast podstawą stosunku obligacyjnego jest inna umowa, spółka akcyjna może być zobowiązana do zapłaty wynagrodzenia. Zgodnie bowiem z art. 735 § 1 KC, jeżeli ani z umowy, ani z okoliczności nie wynika, że przyjmujący zlecenie zobowiązał się wykonać je bez wynagrodzenia, za wykonanie zlecenia należy się wynagrodzenie.
Zgodnie z brzmieniem art. 378 § 2 KSH: Walne zgromadzenie może ustalać zasady wynagradzania członków zarządu, w szczególności maksymalną wysokość wynagrodzenia, przyznawania członkom zarządu prawa do świadczeń dodatkowych lub maksymalną wartość takich świadczeń, a także może upoważnić radę nadzorczą do ustalenia, że wynagrodzenie członków zarządu obejmuje również prawo do określonego udziału w zysku rocznym spółki, który jest przeznaczony do podziału między akcjonariuszy zgodnie z art. 347 § 1.
Premia dla zarządu z zysku spółki – upoważnienie Rady Nadzorczej
Rada nadzorcza ustala wynagrodzenie dla członka zarządu poprzez podjęcie stosownej uchwały. Wykluczone jest samodzielne działanie w tym zakresie któregokolwiek z jej członków.
Wynagrodzenie to może mieć również postać udziału w zysku przeznaczonym do podziału między akcjonariuszy (tzw. tantiemy), przy czym wynagrodzenie to nie może być jednak jedynym wypłacanym członkowi zarządu wynagrodzeniem. Artykuł 378 § 2 KSH wyraźnie bowiem stanowi, że wynagrodzenie członka zarządu może obejmować również udział w zysku, a więc jest to swojego rodzaju premia.
Jak stanowi treść art. 378 § 2 KSH, Rada nadzorcza może ustalić wynagrodzenie członka zarządu tylko wówczas, gdy została do tego upoważniona na mocy uchwały walnego zgromadzenia. Regulacja ta potwierdza wyłączne prawo walnego zgromadzenia do dysponowania zyskiem spółki. Nie ma natomiast przeszkód, aby takie upoważnienie zostało zawarte już na łamach statutu spółki. Statut co prawda jest podpisywany przez założycieli, niemniej każdy akcjonariusz, zgodnie z art. 313 § 1 KSH, musi złożyć oświadczenie o wyrażaniu zgody na brzmienie statutu. W ten też sposób może dojść do udzielenia upoważnienia z art. 378 § 2 KSH. Niedopuszczalne jest natomiast ustalenie prawa członków zarządu do zysku przez samo walne zgromadzenie.
Ustalenie zasad wynagradzania przez walne zgromadzenie może obejmować w szczególności określenie maksymalnej wysokości wynagrodzenia, przyznawanie członkom zarządu prawa do świadczeń dodatkowych lub maksymalną wartość takich świadczeń, a także upoważnienie Rady Nadzorczej do ustalenia, że wynagrodzenie członków zarządu obejmuje również prawo do określonego udziału w zysku rocznym spółki, który jest przeznaczony do podziału między akcjonariuszy zgodnie z art. 347 § 1 KSH. Sformułowanie ustalenie zasad wynagradzania nie jest jednoznaczne. Zasadne wydaje się jednak przyjęcie, że walne zgromadzenie w oparciu o powyższy przepis może zarówno ustalić bardziej ogólne zasady wynagradzania, jak i określić konkretną wysokość wynagrodzenia poszczególnych lub wszystkich członków zarządu.
Premia dla zarządu spółki – charakter upoważnienia Rady Nadzorczej
Upoważnienie Rady Nadzorczej nie może mieć charakteru blankietowego. Treść upoważnienia powinna dokładnie precyzować część zysku, która może być przeznaczona na wypłaty dla członków zarządu. Dopuszczenie blankietowego upoważnienia mogłoby bowiem pozbawić walne zgromadzenie prawa do dysponowania zyskiem. Samo upoważnienie powinno mieć charakter jednorazowy lub stały. Ponadto, Rada Nadzorcza nie będzie mogła skorzystać z upoważnienia w sytuacji, gdy żadna część wypracowanego zysku spółki nie zostanie przeznaczona dla akcjonariuszy.
Gdyby jednak Rada Nadzorcza działała bez upoważnienia, wówczas czynność taka będzie rodziła skutki określone w art. art. 17 § 1 KSH – jeżeli do dokonania czynności prawnej przez spółkę ustawa wymaga uchwały wspólników albo walnego zgromadzenia bądź rady nadzorczej, czynność prawna dokonana bez wymaganej uchwały jest nieważna.
Omawiając ten temat warto wspomnieć o premii przyznanej dla Zarządu w spółce CD Project w wysokości 24 mln zł tytułem premii motywacyjnej. Premia wraz ze zwykłym wynagrodzeniem wyniosła łącznie 30 mln zł.
Zagospodarowanie zysku Spółki Akcyjnej – podsumowanie
Jak wynika z powyższej analizy, walne zgromadzenie akcjonariuszy może upoważnić Radę Nadzorczą do ustalenia, że wynagrodzenie członków zarządu będzie obejmować, obok wynagrodzenia przysługującego z umowy lub z powołania, prawo do określonego udziału w zysku rocznym spółki. Warto pamiętać o tym, że upoważnienie nie może mieć charakteru blankietowego, a już sam statut może przewidywać takie upoważnienie. Należy także mieć na uwadze skutki związane z ustaleniem premii dla członków zarządu przez radę nadzorczą bez upoważnienia walnego zgromadzenia – taka czynność jest nieważna.
