Podczas codziennej obsługi prawnej spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, zauważalną praktyką dofinansowania spółki, jest udzielenie jej pożyczki przez członka zarządu. Niejednokrotnie zdarza się, że spółka potrzebuje środków na bieżące zobowiązania czy inwestycje, a taki sposób pozyskania pieniędzy jest dla niej korzystny, chociażby ze względu na neutralność podatkową, co do zasady. Czy możliwa jest odwrotna sytuacja, czyli udzielenie pożyczki członkowi zarządu przez spółkę z o.o.
Nie ma przeszkód prawnych, aby spółka dysponująca wolnymi środkami finansowymi udzieliła takiej pożyczki. Należy jednak pamiętać o kilku niezbędnych formalnościach, jakich należy dopełnić, aby czynność prawna była ważna.
Przepisem, od którego warto zacząć rozważania, jest art. 15 Kodeksu Spółek Handlowych (dalej: KSH), który to wyraźnie wskazuje, że zawarcie umowy pożyczki z członkiem zarządu wymaga zgody zgromadzenia wspólników, a brak takiej zgody powoduje nieważność umowy.
Celem przepisu jest przede wszystkim ochrona interesów majątkowych spółki poprzez przyznanie udziałowcom uprawnień kontrolno-nadzorczych, przy czym zgoda na zawarcie umowy może być udzielona zarówno przed, jak i po jej zawarciu. Jedynym ograniczeniem czasowym jest w tym zakresie termin 2-miesięczny wynikający z art. 17 § 2 KSH.
Kwestią, na którą należy także zwrócić uwagę jest forma reprezentacji spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Zgodnie z art. 210 § 1 KSH, w umowie między członkiem zarządu a spółką, spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników.
Wobec czego, jeżeli w spółce nie funkcjonuje rada nadzorcza, należy zwołać zgromadzenie wspólników, które powoła takiego pełnomocnika. Nie ma natomiast przeszkód, aby w spółce, w której jednym z organów jest rada nadzorcza, mimo to powołać przez zgromadzenie wspólników specjalnego pełnomocnika, bowiem rada nadzorcza i pełnomocnik mają jednakowe pierwszeństwo.
Celem takiej regulacji jest przede wszystkim wyeliminowanie sytuacji, w której to członkowie zarządu, prowadzący na co dzień sprawy spółki i reprezentujący ją na zewnątrz, byliby narażeni na stronniczość ze względu na szczególną, zazwyczaj „koleżeńską więź”, jaka ich łączy.
Kolejną formalnością, o której należy bezwzględnie pamiętać jest forma zawarcia umowy pożyczki w przypadku jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Przepisy KSH wyraźnie wskazują, że w przypadku spółki, w której jedyny wspólnik jest zarazem jedynym członkiem zarządu, czynność prawna między nim a spółką wymaga formy aktu notarialnego. Celem tego przepisu jest niedopuszczenie do sytuacji, w której to członek zarządu zawrze umowę z samym sobą – będzie reprezentował jednocześnie własne interesy oraz interesy spółki (post. SN z 11.03.2010 r., IV CSK 413/09, wyr. SA z 5.12.2013 r., I ACa 559/13).
Ustawodawca przewidział także ochronę majątku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przed nadmiernie ryzykownymi działaniami członków jej zarządu, zgodnie z art. 230 KSH. Jeżeli wartość pożyczki, która ma być udzielona, przekracza dwukrotność kapitału zakładowego spółki, wówczas takie rozporządzenie wymaga uchwały wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. W praktyce wspólnicy często decydują się na wyłączenie z treści umowy obowiązku uzyskania powyższej zgody wyrażonej w uchwale wspólników, co pozwala na swobodne działanie zarządu, zwłaszcza gdy mamy do czynienia ze spółką o minimalnym kapitale zakładowym, tj. 5.000,00 zł. Wspólnicy często także wprowadzają kwotę wyższą niż dwukrotność kapitału zakładowego, powyżej którego zaciągnięcie zobowiązania wymaga zgody zgromadzenia wspólników. Należy wspomnieć, że brak powyższej zgody nie powoduje nieważności czynności prawnej. Naruszenie tego obowiązku skutkuje potencjalnym poniesieniem odpowiedzialności odszkodowawczej członków zarządu, jeżeli spółka poniesie szkodę.
Z powyższego wynika, że udzielenie pożyczki członkowi zarządu przez spółkę z o.o. wiąże się z szeregiem wymogów narzuconych przez ustawodawcę. Kancelaria WW Legal Wądołowski i Wspólnicy zapewnia profesjonalną obsługę przedstawionego zagadnienia, zwłaszcza w zakresie analizy postanowień umowy, dotyczących np. konieczności uzyskania dodatkowych zgód korporacyjnych na udzielenie pożyczki, formy prawnej pożyczki, formy reprezentacji, niezbędnych elementów treści uchwał zgromadzenia wspólników, czy takiego skonstruowania przepisów umowy spółki, aby udzielenie pożyczki, bez względu na jej wysokość, było zgodne z prawem.
Jeżeli jesteście Państwo zainteresowani szczegółowymi informacjami w odniesieniu do wskazanego powyżej zakresu, uprzejmie prosimy o kontakt.
Anna Stępień, aplikantka adwokacka – Tel. 697 370 177, e-mail: a.stepien@wwlegal.eu
